Yaş, cinsiyet, dönem fark etmeksizin birçok insanın mağdur olduğu sivilce probleminin nedenleri her zaman merak konusu olmuştur. Sivilceler, aşırı üretilmiş yağ, yani sebum ile ölü derilerin birleşiminin gözenekleri tıkaması sonucu oluşur. Fakat tetikleyici sebebi birbirinden farklı olan birçok sivilce türü vardır. Vücutta farklı oluşumlar gösterebilen sivilceler ile stres arasındaki ilişki ise uzun yıllardır araştırılıyor.
Son 10 yıla kadar yapılan araştırmalarda stres ve sivilce oluşumu arasındaki ilişkiyi kanıtlamak için yeterince bulgu ortaya konulamamıştı. Fakat, geçtiğimiz 10 yıl içerisinde yapılan birçok araştırma, stres ve sivilce oluşumu arasında bir ilişki olduğunu destekler nitelikte.
Yapılan son çalışmaların ortaya koyduğu bilimsel verilere göre, stresten sivilce çıkar mı sorusuna cevap, evet olacaktır. Zira cilt de vücudun birçok organı gibi stresten etkilenir. Örneğin, stresli bir dönemden geçerken gözlemlenen sivilceler, stresin olmadığı bir dönemde görülenlerden biraz farklı görünür. Normal dönemlere kıyasla, stresli dönemlerde oluşan sivilceler; daha büyük, ucu olmayan şiş sivilceler gibi görünür.
STRES - SİVİLCE İLİŞKİSİ
Teksas Üniversitesi Dermatoloji Profesörü olan Lisa Garner da stres ve sivilce arasında bir ilişki olduğunu doğrulayan çalışmalara imza atmış. Garner’ın yaptığı çalışmalara göre, sivilce problemi yaşayan birisi stresli bir dönem içerisindeyse, sebum hücreleri yukarıya doğru harekete geçiyor. Bu durum da daha fazla sivilce oluşumuna, kıl hücrelerinin tıkanmasına ve ciltte daha fazla yağ üretimine sebep oluyor. Böylece artan sivilcelerle birlikte yükselen stres seviyesi, daha fazla sivilceye sebep oluyor. Benzer şekilde, sebum üreten hücreler de stres hormonları için alıcı görevi görüyor. Yani, stres yaşanırken; hormonlar sebumu, sebumlar ise hormonları tetikleyerek; bu dönemi bir kısır döngüye çeviriyorlar.
Bir başka araştırma da 2007’de Wake Forest Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde yapıldı. Singapur'daki lise öğrencilerini baz alan bu çalışmaya göre, sivilceler sınav dönemlerinde yaz tatili gibi düşük stresli dönemlere kıyasla daha da kötüleşiyor. Bu yüzden çalışmayı yürüten araştırmacılar, sivilcedeki artışın stresli zamanlarda üretilen daha yüksek sebum seviyesine bağlı olabileceğini düşünmektedir. Bununla birlikte araştırma, psikolojik kökenli stresin gençlerde sebum üretimini önemli ölçüde artırmadığını ve strese bağlı sivilcenin başka temel nedenlerinin de olabileceğini göstermektedir.
STRES HORMONLARI VE CİLT
Stresten çıkan sivilce, büyük, ucu olmayan ve şişkin görünümdedir, bu dönemde çıkan sivilcelerle birlikte artan sayıda siyah nokta (kapalı komedon) ve beyaz nokta (açık komedon) da görülebilir.
Yükselen stres seviyesi sebebiyle iç salgı bezleri tarafından salgılanan kortizol ve androjen gibi hormonlar, stres sivilcesinin oluşumuna neden olabilir.
Bu hormonlar, kıl foliküllerine açılan yağ bezleri tarafından doğal olarak üretilen koruyucu, yağlı bir madde olan sebum üretimini artırır. Sebum artışı, insan derisinde yaşayan ve sebumla beslenen P.acnes bakterisinin çoğalmasına neden olur. Ciltte çok sayıda P.acnes bulunması, bağışıklık sistemini harekete geçirir. Bu bakteriyel çoğalmayı önlemek amacıyla beyaz kan hücreleri, kıl folikülünün duvarına zarar verebilecek bir enzim salgılar. Salgılanan bu enzim enflamatuvar bir reaksiyona yol açar. Bu faktörlerin her biri hem ayrı ayrı hem de birleşerek sivilce oluşumuna yol açan reaksiyonlara sebep olur.
STRES SİVİLCELERİ NASIL ANLAŞILIR?
Stresin sivilceleri kesin olarak etkileyip etkilemediği belirlenemese de ne zaman strese girildiği ve ne zaman stres seviyesinin azaldığı not edilerek bir bağlantı olup olmadığı hakkında fikir edinilebilir. Eğer stres ve sivilce oluşumunun arttığı dönem eşleşiyorsa, bir bağlantı olasılığı var demektir. Sivilcelerin ortaya çıkışı stresli zamanlarla eşleşmiyorsa, durumun çevresel faktörlerle ilişkili olması daha olasıdır.
Bunların yanında, sivilcelerin stresle doğrudan bağlantılı olmama ihtimalini de düşünmek gerekir. Sivilceler stres sebebiyle değil, strese dayalı alışkanlıklardan kaynaklanıyor olabilir. Örneğin stresli dönemlerde normalden daha fazla kahve içmek, kortizol üretiminde bir artışa neden olup mikrobiyom üzerinde bir etkiye sahip olabilir. Ayrıca kişisel hijyene dikkat etmemek, yeme alışkanlıklarında ani değişimler veya cilt bakım rutinini değiştirmek de sivilcelerin durumunu kötüleştirebilir. Bir dermatologdan yardım almak, sivilcelerle en iyi şekilde nasıl başa çıkabileceğinizi görmenin en sağlam yoludur.
STRES SİVİLCESİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Türü veya nedeni ne olursa olsun, stres sivilcelerini de tedavi etmek elbette mümkündür. Sivilceye karşı mücadelede ilk hamle, cildinize özel ve doğru bir günlük cilt bakımı rutini geliştirmek olmalıdır. Cilt, düzenli olarak temizlenmeli, nemlendirilmeli ve yenilenmelidir. Seçilen ürünlerin ise cilt tipine uygun olduğundan mutlaka emin olunmalıdır.
Stresi sivilce oluşumuna katkıda bulunan bir faktör olarak kabul ediyorsak, sivilce oluşumunun önüne geçebilmek için stres seviyesini düşürmek de bir nevi tedavi sayılabilir. Spor veya yeni bir hobi gibi ufak değişiklikler, stres seviyesini azaltmak için oldukça kolay uygulanabilir çözümlerdir. Bu gibi aktivitelerle stres yönetimi sağlandığında, stres sebepli sivilcelerin de önüne geçilmiş olunacaktır.
Bazı insanlar, özellikle stresli hissettikleri dönemlerde, yüzlerine dokunmaktan ve sivilcelerle oynamaktan kendilerini alamaz. Ne kadar stresli olunsa da sivilcelere asla dokunulmamalıdır ve sıkılmamalıdır. Eğer sıkılır ve patlatılırsa, bu sivilcelerin yüzde kalıcı izler bırakmasının ve yayılmasının da önü açılmış demektir.
Bunlara ek olarak, bağırsak bakterilerine iyi gelecek probiyotikler içeren sağlıklı besinler tüketilmesi de beden sağlığı için oldukça faydalıdır. Beden ve cilt sağlığını olumlu etkileyen diğer besinler ise, taze sebze ve meyveler, fermente gıdalar, bol su ve daha az kafein içeren içeceklerdir.
Özetle; stres, sivilce çıkmasını tetikleyebilir. Fakat sivilce oluşumu yalnızca stresli dönemlerde değil, çoğu zaman karşılaşılan bir problemdir ve sebebi fiziksel veya çevresel birçok faktörden bir veya birkaçı olabilir.
Bu gibi durumlarda en iyi çözüm sivilceye sebep olan ve önüne geçilebilecek faktörlerin belirlenmesi ve doğru yöntemlerin uygulanmasıdır. Stresten uzak durmak ve stresi yönetmek, hem zihinsel hem bedensel hem de sivilce problemini yok etmek için olmazsa olmazlardan biridir. Fakat, stres kaynaklı olsun ya da olmasın, sivilcelerin günlük yaşamda büyük bir sorun haline gelmesi durumunda en iyi çözüm, uzman bir dermatoloğa danışarak sivilce tedavisine başlamaktır.
Comments